Nieuwstadskerk Zutphen

De oudste zichtbare gedeelten van het huidige kerkgebouw dateren van de veertiende eeuw. 

Omstreeks 1460 werd het driehoekig gesloten koor gebouwd en de kerk van een dakruiter voorzien. In de tweede helft van de vijftiende eeuw volgde een uitbreiding van de kerk aan de zuidzijde. Omstreeks 1500 werd de kerk nogmaals uitgebreid, nu aan de noordzijde, eveneens met vier traveeën, met in het derde travee de doorgang naar het kerkhof.

Gedurende de roerige tijden van de Tachtigjarige Oorlog volgde een periode van afwisselend gebruik door protestanten, katholieken en soldaten van het garnizoen aan de Isendoornstraat. De laatste gebruikten het als hospitaal, paardenstal, bakkerij etc. In 1809 is een nieuwe sacristie gebouwd en zijn gewelven en muren gerestaureerd. Rond de kerk concentreerden zich in de loop van de tijd allerlei katholieke instanties: de pastorie in de Tengnagelshoek, het Hubertusklooster (1851) aan de Isendoornstraat, de St. Josefschool, de St. Annaschool en Mariaschool en een zorginstelling voor oude behoeftige parochianen St. Elisabeth. Bovendien werd de Dieserstraat en omgeving bevolkt door kinderrijke katholieke gezinnen. De Nieuwstad als wijk wordt ook wel het ‘klein Vaticaan’genoemd.

In de volgende decennia werden nog talrijke bouwkundige aanpassingen uitgevoerd, zoals het bouwen van een groot zuidportaal aan de eerste travee (1904) en een neogotische doopkapel aan de noordzijde (1911), die wegens bouwvalligheid bij de laatste restauratie werd afgebroken. Het zuidportaal doet nu dienst als Mariakapel. In de kerk staat een orgel van de Groningse orgelbouwer J.W. Timpe. Aanvankelijk stond dit instrument in de Doopsgezinde kerk in Groningen, maar in 1818 is het naar Zutphen gebracht. 
Een jarenlange restauratie is in 2004 voltooid. De kerk is nu weer in volle glorie hersteld.