bruisende zaken

Religieus Erfgoedroute

Religieus Erfgoedroute

01-08-2020

Zutphen kent een rijke religieuze geschiedenis. Dit wordt weerspiegeld in de gebouwen waarin die religies werden gehuisvest en uitgeoefend. Het diverse erfgoed in Zutphen werd in 2018 verbonden in de Religieus Erfgoedroute. Alle gebouwen hebben hun eigen verhaal en geschiedenis, zijn al heel oud of juist nog relatief jong, vertellen bekende verhalen, maar ook onontdekte en spannende geschiedenissen.

 

Al in de middeleeuwen kende Zutphen een kleine Joodse gemeenschap. Van een volwaardige Joodse gemeente is echter pas sprake sinds het begin van de negentiende eeuw.

Eerste synagoge in Zutphen

In mei 1798 kochten Asser Levie en Simon Vles een ‘huis en wheere binnen Zutphen op de Nieuwstad op het plein bij de Eekmole, uitkomende achter het huis van de Comparanten’. Er woonden toen zo’n zestig Joden die nu in een eigen sjoel (synagoge) bijeen konden komen. Omstreeks 1810 waren dat er al honderd, waardoor het gebouw te klein was geworden. De gemeenschap besloot daarom een nieuwe synagoge te bouwen.

Een nieuwe synagoge

De Joodse gemeenschap betrok in 1814 de nieuwe synagoge aan de Rosmolensteeg, die grotendeels werd gebouwd met materiaal van de afgebroken sjoel in de Nieuwstad. Kort na de viering van het zestigjarig bestaan van de nieuwe synagoge werd weer besloten tot nieuwbouw, omdat de gemeente intussen was uitgegroeid tot zeshonderd personen.

Synagoge aan de Dieserstraat

Twee panden en het erf aan de Halterstraat werden aangekocht en in de tuin die uitkwam in de Dieserstraat werd de nieuwe synagoge gebouwd, naar ontwerp van D. Lijsen. Het synagogegebouw heeft een karakteristieke voorgevel met rondboogfriezen. Op 15 augustus 1879 werd de synagoge ingewijd door de Thorarollen in een feestelijke dienst. Dagelijks werden drie diensten gehouden. De ingang van het gebouw is gelegen richting Jeruzalem. In de geveltop zijn ingemetselde tafelen met de Tien Geboden te zien. Na de oorlog raakte het gebouw in verval en werd het ingericht als bedrijfspand. In 1976 kocht de gemeente het pand voor sloop en woningbouw. De stichting tot Behoud Synagoge Zutphen deed er alles aan om dit te voorkomen. Met succes, want in 1982 werd de synagoge aangekocht van de gemeente en vervolgens overgedragen aan de Stichting Oude Gelderse Kerken.

Tweede Wereldoorlog

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd de synagoge geplunderd en werd bijna het hele interieur vernield. In datzelfde jaar richtten NSB’ers ook vernielingen aan op de Joodse Begraafplaats in Zutphen. Er werden grafstenen uit de grond getrokken en meegenomen. In 1930 telde de gemeenschap 476 personen, na afloop van de oorlog slechts zestig. Enkele jaren later waren dat er nog maar dertig. Na de oorlog werd besloten om het synagogegebouw te verkopen, omdat de resterende Joden niet meer in staat waren een dergelijk kostbaar gebouw te herstellen en te onderhouden. Het gebouw werd verkocht en er vestigde zich een machinefabriek.
 

De route is samengesteld door het Erfgoedcentrum Zutphen van de gemeente Zutphen, in samenwerking met Stichting Zutphen Promotie. Haal de route op bij de VVV aan de Houtmarkt 75 en/of download de gratis audiotour op je mobiele telefoon.

Voor meer informatie: www.inzutphen.nl/nl/religieus-erfgoedroute Zo werkt de audiotour: 1. Download ‘Podcatcher audio guide’ op je smartphone: App Store & Google Play 2. Open de app. 3. Tik om te starten. 4. Zoek op ‘Stedelijk Museum Zutphen’. 5. Selecteer de audiotour ‘Religieus Erfgoedroute Zutphen’. 6. Download de tour en start bij een van de tien kerken.

Veel luister- en wandelplezier!

 

Informatie over Zutphen kun je vinden: www.historiezutphen.nl www.zutphenopdekaart.nl www.erfgoedcentrumzutphen.nl

Delen


MEER BRUISENDE ZAKEN


EDITIE VAN DE MAAND


bekijk vorige edities


BLIJF ALTIJD OP DE HOOGTE MET DE BRUIST NIEUWSBRIEF

 

Mocht je de nieuwsbrief niet meer willen ontvangen, dan kun je je onderaan de desbetreffende nieuwsbrief eenvoudig afmelden.

Wij nemen de privacy van persoonsgegevens zeer serieus. Je persoonlijke gegevens worden niet aan derden verkocht of verstrekt zonder dat er door jou toestemming wordt gegeven. Wij verwerken persoonsgegevens alleen voor het doel waarvoor ze zijn verstrekt en in overeenstemming met de Algemene Verordening Gegevens Bescherming (AVG).